در دنیای پیچیده کسب‌وکار امروز، مصاحبه سنتی دیگر قادر به سنجش دقیق شایستگی‌های مدیریتی نیست. کانون ارزیابی شرکت توان آفرین وستا به عنوان یک متدولوژی علمی، با شبیه‌سازی موقعیت‌های شغلی واقعی، برتری خود را در انتخاب و توسعه مدیران توانمند به اثبات رسانده است. در ادامه مقاله برتری کانون ارزیابی بر روش‌های سنتی مانند مصاحبه را بررسی خواهیم کرد.
چرایی برتری کانون ارزیابی نسبت به مصاحبه سنتی
انتخاب مدیران و کارشناسان کلیدی، یکی از حیاتی‌ترین تصمیمات هر سازمان است که مستقیماً بر عملکرد و آینده آن تأثیر می‌گذارد. در گذشته، مصاحبه سنتی و بررسی سوابق شغلی، تنها ابزارهای در دسترس بودند. اما امروزه، با افزایش پیچیدگی سازمان‌ها و نیاز به سنجش شایستگی‌های رفتاری و مدیریتی در عمل، روش‌های سنتی کارایی خود را از دست داده‌اند. کانون ارزیابی (Assessment Center) به عنوان یک متدولوژی جامع و استاندارد، نه تنها نقایص مصاحبه سنتی را پوشش می‌دهد، بلکه به عنوان یک پیش‌بینی‌کننده قدرتمند برای موفقیت آتی افراد در سازمان شناخته می‌شود.
۱. محدودیت‌های کلیدی مصاحبه سنتی
مصاحبه سنتی، علی‌رغم سادگی و کم‌هزینه بودن، دارای اشکالات ساختاری مهمی است که اعتبار نتایج آن را به شدت کاهش می‌دهد:
-
سنجش «دانستن» نه «توانستن»: در مصاحبه، افراد معمولاً به بهترین شکل پاسخ‌های مطلوب را بیان می‌کنند، اما این نشان‌دهنده توانایی آن‌ها در اجرای واقعی آن پاسخ‌ها در محیط کار نیست.
-
سوگیری ارزیاب (Rater Bias): قضاوت مصاحبه‌گر به شدت تحت تأثیر عوامل غیرمرتبط مانند اولین برداشت، شباهت‌های ظاهری، لهجه و یا حتی سلیقه شخصی قرار می‌گیرد که منجر به انتخاب‌های ناعادلانه و غیرعلمی می‌شود.
-
فقدان استانداردسازی: هر مصاحبه‌گر سوالات متفاوتی می‌پرسد و نحوه نمره‌دهی سلیقه‌ای است. این امر، امکان مقایسه عادلانه بین کاندیداها را از بین می‌برد.
-
سنجش محدود شایستگی‌ها: مصاحبه تنها می‌تواند ابعاد محدودی مانند بیان کلامی و اعتماد به نفس را بسنجد و در سنجش مهارت‌های حیاتی مدیریتی مانند حل تعارض، کار تیمی، رهبری و تصمیم‌گیری تحت فشار کاملاً ضعیف عمل می‌کند.
۲. چرایی برتری کانون ارزیابی: شبیه‌سازی واقعیت
کانون ارزیابی یک فرآیند جامع و چندروشی است که هدف آن مشاهده و سنجش رفتارهای واقعی کاندیداها در موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده شغلی است. برتری این روش بر مصاحبه سنتی به دلایل زیر است:
الف) روایی و پایایی بالاتر
روایی (Validity) کانون ارزیابی که به معنای دقت در پیش‌بینی عملکرد شغلی است، طبق تحقیقات بین‌المللی می‌تواند تا ۷۰٪ بالاتر از مصاحبه‌های ساختارنیافته باشد. این برتری از طریق استفاده از ابزارهای متعدد و استاندارد مانند:
-
تمرینات درون سبدی (In-Basket Exercise): سنجش اولویت‌بندی و تصمیم‌گیری در حجم کاری زیاد.
-
بحث‌های گروهی بدون رهبر (Leaderless Group Discussion - LGD): سنجش قدرت تأثیرگذاری، مذاکره و کار تیمی.
-
ایفای نقش (Role Play): سنجش مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض در مواجهه با یک مدیر یا کارمند.
ب) ارزیابی چندجانبه (Multiple Assessors)
در کانون ارزیابی، هر کاندیدا توسط چندین ارزیاب آموزش‌دیده (معمولاً ۲ تا ۵ نفر) و در موقعیت‌های مختلف مورد مشاهده و ارزیابی قرار می‌گیرد. در پایان، ارزیابان با یکدیگر جمع‌بندی (Integration Session) می‌کنند تا خطای سوگیری فردی به حداقل برسد. این فرآیند چندجانبه، تضمین می‌کند که تصمیم نهایی بر پایه یک دیدگاه جامع و اجماعی است، نه قضاوت یک نفر.
ج) تمرکز بر شایستگی‌های رفتاری (Competency-Based)
کانون ارزیابی مستقیماً بر شایستگی‌های مورد نیاز شغل (مانند تفکر استراتژیک، نوآوری، مدیریت منابع و توانایی مربی‌گری) متمرکز است و نه صرفاً سوابق گذشته فرد. هر تمرین به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که رفتار عینی مرتبط با یک یا چند شایستگی خاص را تحریک کرده و امکان مشاهده و ثبت آن رفتار را برای ارزیابان فراهم آورد.
توان آفرین وستا: مرجع تخصصی کانون ارزیابی مدیران
اجرای یک کانون ارزیابی موفق نیازمند طراحی علمی، ابزارهای تخصصی و تیمی از ارزیابان خبره است. در ایران، شرکت توان آفرین وستا به عنوان یک مرجع معتبر و حرفه‌ای در زمینه کانون ارزیابی و توسعه مدیران و کارکنان شناخته می‌شود. توان آفرین وستا با تکیه بر دانش روز و استانداردهای بین‌المللی، فرآیند کانون ارزیابی را به صورت کاملاً شایسته‌محور طراحی و اجرا می‌کند. خدماتی که این شرکت ارائه می‌دهد، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا ذخیره جانشین‌پروری (Succession Planning) خود را با دقت بالا شناسایی کنند، نیازهای توسعه‌ای (آموزشی) مدیران فعلی را به طور دقیق تشخیص دهند و اطمینان حاصل کنند که افراد انتخابی، نه تنها در مصاحبه، بلکه در عمل نیز شایستگی لازم برای تصدی پست‌های مدیریتی را دارا هستند.
در عصر رقابتی کنونی، اتکا به مصاحبه سنتی برای انتخاب مدیران، ریسکی بزرگ و غیرقابل توجیه است. کانون ارزیابی با ایجاد محیط‌های شبیه‌سازی‌شده، استفاده از ارزیابان متعدد و تمرکز بر رفتارهای عینی، ابزاری قدرتمند برای کاهش خطای انتخاب، افزایش عدالت سازمانی و بهبود عملکرد کلی سازمان ارائه می‌دهد. سازمان‌های آینده‌نگر، با کمک مراجعی تخصصی همچون توان آفرین وستا، در حال جایگزینی قضاوت‌های ذهنی با داده‌های رفتاری معتبر هستند تا با اطمینان بیشتری، رهبران و مدیران شایسته فردای خود را انتخاب و توسعه دهند.