مشاور مالیاتی فردی است که علاوه بر داشتن دانش و تخصص کافی در حوزه‌های مالی و حسابداری مالیاتی، به قوانین حقوقی مالیاتی هم اشراف کامل داشته باشد. به همین دلیل، به مشاوران مالیاتی وکیل مالیاتی هم گفته می‌شود. وظیفه چنین شخصی این است که به اشخاص و شرکت‌های طرف قراردادش درخصوص این قوانین مشاوره ارائه کند. این قوانین و مقررات حقوقی مدام در حال تغییرکردن و به‌روزشدن هستند و مشاور مالیاتی تنها در صورتی می‌تواند وظایفش را اصولی انجام دهد که از این تغییرات آگاه باشد.
مشاور مالیاتی اصطلاحات تخصصی در حوزه‌های مالی و مالیاتی را به بیانی ساده و همه‌فهم در اختیار مشتری‌هایش می‌گذارد و امکان تصمیم گیری حساب‌شده را برای‌شان فراهم می‌کند. در ادامه این مطلب، گستره وظایف مشاور مالیاتی را با دقتی بیشتر بررسی می‌کنیم، از عوامل و معیارهای مهم در شناسایی و انتخاب مشاور مناسب خواهیم گفت و درنهایت، تفاوت‌های میان مشاوران مالیاتی و حسابدارها را بررسی خواهیم کرد.
دانش، تخصص و شیوه‌های مختلف کاری مشاوران مالیاتی
مشاور مالیاتی برای‌آنکه بتواند وارد بازار کار شود دو راه پیش رو دارد:
راه اول اخذ مدارک دانشگاهی در حوزه‌های مالی، حسابداری یا بازرگانی و کسب تجربه کاری است. البته قوانینی هم وجود دارند که آشنایی با آنها برایش الزامی است. ازجمله این قوانین می‌توان قانون مالیات‌های مستقیم، قانون مالیات بر ارزش افزوده، قانون بیمه تأمین اجتماعی و قانون اداره کار را برشمرد.
راه دوم هم استفاده از خدمات مراکز آموزشی تخصصی است که در حالت کلی شامل ارائه مدرک معتبر در پایان دوره آموزشی و پروژه‌های کارورزی و کارآموزی است.
بعد از پایان این دوره‌ها، با ورود به شرکت مشاوره مالیاتی یا شروع فعالیت به‌طور مستقل، رسما کار مشاوران مالیاتی آغاز می‌شود. در این هنگام، اشخاص و شرکت‌ها برای به‌خدمت‌گرفتن آنها سه گزینه پیش رو خواهند داشت. در ادامه توضیح مختصری درباره هریک داده خواهد شد:
مشاوره مقطعی
در این نوع مشاوره، بازه زمانی مشخصی تعریف می‌شود که طی آن مشاور مالیاتی ملزم به ارائه خدمات خود خواهد بود.
مشاوره همراه
این گزینه را بیش از همه شرکت‌ها و کسب و کار ها انتخاب می‌کنند. مشاور باید پرونده‌های مالی و مالیاتی شرکت‌ها را به‌طور کامل مطالعه کند و به‌صورت تلفنی یا حضوری مشاوره ارائه دهد. مسئولان شرکت‌ها در هر ساعتی از روز به مشاوران همراه دسترسی خواهند داشت و معمولا قراردادی به‌مدت مشخص با آنها بسته می‌شود.
مشاوره موردی
همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، مربوط به زمانی است که برای رسیدگی به موردی بخصوص نیاز به مشاور باشد؛ مثلا تنظیم و اصلاح صورت های مالی، تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده و… . خدمات چنین شخصی حتی می‌تواند محدود به مشاوره تلفنی مالیاتی باشد.
چرا باید از خدمات مشاور مالیاتی استفاده کرد؟
مشاور مالیاتی اگر از دانش و تخصص کافی در حوزه کاری‌اش برخوردار باشد، می‌تواند سرمایه قابل‌توجهی را برای‌تان نگه دارد؛ در غیر این صورت، مجبورید آن سرمایه را در قالب مالیات پرداخت کنید. چنین شخصی اشرافی کامل بر قوانین و مقررات مالیاتی دارد که هم برای اشخاص و هم برای کسب‌وکارها ثمربخش خواهد بود.
مزیت دیگری که استفاده از خدمات چنین اشخاصی به دنبال دارد کاهش مبلغ مالیات پرداختی در رخدادها و فعالیت‌های مهم و کلیدی زندگی است. فرارسیدن موعد بازنشستگی، مدیریت سرمایه گذاری، برنامه ریزی برای کسب‌وکار و… از آن جمله‌اند. کارهای دیگری نظیر خرید ملک هم هستند که با دریافت مشاوره می‌توان مبلغ مالیات پرداختی بابت آنها را کاهش داد.
چطور باید برای پیداکردن مشاور مالیاتی اقدام کرد؟
فارغ از سطح تخصص یا شیوه کاری مدنظرتان، باید بدانید که پیداکردن مشاور مالیاتی کار چندان دشواری نیست. در آغاز، بهتر است از همکاران، دوستان، آشنایان و… پرس‌وجو کنید. اگر هم درصدد استفاده از خدمات مشاوره مالیاتی برای کسب‌وکارتان هستید، بهتر است با افراد صاحب‌نظر در حوزه کاری‌تان مشورت کنید. اگر با استفاده از این راهکارها نتوانستید مشاور مالیاتی مناسب پیدا کنید، معیارهایی وجود دارند که می‌توانید برای به‌خدمت‌گرفتن چنین شخصی مدنظر داشته باشید. در ادامه این معیارها را توضیح خواهیم داد.
معیارهای استخدام مشاور مالیاتی مناسب
برای به‌خدمت‌گرفتن مشاور مالیاتی مناسب چه معیارهایی را باید مدنظر داشته باشیم؟
کار را با بررسی اهداف و نیازهای منحصربه‌فرد خودتان شروع کنید. اگر نیازهای مالیاتی شما ساده و پایه‌ای هستند (مثلا تنها به کمک و مشاوره برای استرداد یا بازگشت مالیات بر ارزش‌افزوده نیاز دارید)، هر مشاوری از پس انجام کارهای شما برخواهد آمد. اما اگر احساس می‌کنید کار یا فعالیتی که برای انجام‌دادنش به کمک نیاز دارید دشوار و پیچیده است، بهتر است به‌دنبال مشاوری مجرب باشید. راه اندازی کسب و کار تازه، بررسی وضعیت مالیات‌های معوقه و پرداخت‌نشده و فرارسیدن موعد بازنشستگی ازجمله مسائلی هستند که برای‌شان به کمک مشاور مجرب نیاز پیدا می‌کنید.
گذشته از اینها، عوامل و معیارهایی وجود دارند که به‌هنگام استخدام هر نوع مشاور مالیاتی بهتر است مدنظر داشته باشید:
تحقیق درباره سوابق و فعالیت‌های مشاور مالیاتی
شرکت‌های خدماتی اینترنتی و گسترش فعالیت‌ها در حوزه مشاوره مالیاتی باعث شده‌اند انتخاب از میان گزینه‌های مختلف کمی دشوارتر شود. درنتیجه، پیش از نهایی‌کردن قرارداد با مشاور، باید درباره سوابق و فعالیت‌های او در گذشته به‌خوبی تحقیق کرده باشید. پیش از هر چیز قاعدتا باید از او بخواهید گواهی‌نامه معتبرش را ارائه کند. مشاوران فاقد گواهی‌نامه را از فهرست‌تان خط بزنید. نکته دیگری که باید مدنظر داشته باشید، بررسی سوابق مشاور، به‌ویژه در حوزه کاری خودتان است. در این صورت، اگر شکایتی به نام او ثبت شده باشد، از آن مطلع خواهید شد.
درنظرگرفتن تجربه کاری مشاور مالیاتی
بی‌شک، مشاوران سخت‌کوش و توانمندی در دسترس هستند: چه کسانی که در شرکت‌ها فعالیت می‌کنند و چه کسانی که به‌صورت مستقل کار می‌کنند. اما به‌جز سخت کوشی و توانمندی، معیار و عامل مهم دیگری برای استخدام مشاور مالیاتی وجود دارد: سابقه کاری آنها، باتوجه‌به نیاز مالیاتی بخصوصی است که شما دارید. این معیار یکی از اولویت‌های اصلی انتخاب مشاور مالیاتی است. اگر او درمورد مسئله مالیاتی شما با شخص یا ارگان دیگری کار کرده باشد، می‌توانید با اطمینان‌خاطر بیشتری انتخابش کنید. بنابراین، فقط توجه به سابقۀ فعالیت مشاور کافی نیست؛ بهتر است تحقیقات خود را باتوجه‌به مسئله مالیاتی یا نیاز بخصوصی که دارید پیش ببرید و کسی را انتخاب کنید که درزمینه برطرف‌کردن آن تجربه داشته باشد.
یافتن مشاور مالیاتی متخصص در حوزه برنامه‌ریزی مالی
مشاوری را پیدا کنید که علاوه بر آشنایی با مسائل قانونی و حقوقی در حوزه مالیات، درزمینه برنامه ریزی مالی هم متخصص و دارای مدرک معتبر باشد. چنین شخصی مسائل مالیاتی شما را متناسب با وضعیت مالی‌تان تنظیم خواهد کرد. او از حیث پرداخت مالیات مرتبط با مسائل مختلف مانند سرمایه‌گذاری‌ها، هزینه‌های وام‌های خرید مسکن، پس انداز بازنشستگی و…، انتخاب‌های هوشمندانه‌ای پیش روی‌تان خواهد گذاشت که در طی سالیان برای‌تان بسیار ارزشمند خواهد بود.
مدنظر قراردادن مبلغ درخواستی ازسوی مشاور مالیاتی و شیوه پرداخت
هرچه تعداد موارد مالیاتی و نیازهای‌تان بیشتر باشد، مشخصا مبلغ بیشتری بابت دستمزد مشاور پرداخت می‌کنید. قاعده کلی آن است که مشاوران مالیاتی، باتوجه‌به تعداد این فعالیت‌ها، مبلغ مشخصی را اعلام می‌کنند. اما مشاوران مجرب و معتبر ممکن است شیوه متفاوتی برای دریافت دستمزدشان داشته باشند: عده‌ای هستند که به‌ازای هر ساعت فعالیت، مبلغ مشخصی دریافت می‌کنند، بعضی از آنها درصدی از مالیات عودت‌داده‌شده را به‌عنوان دستمزدشان دریافت می‌کنند و عده‌ای خواستار درصدی از سهام و دارایی‌های شرکت می‌شوند (درصدی که معمولا برنامه‌ریزهای مالی دریافت می‌کنند). بنابراین، بهتر است پیش از نهایی‌کردن قرارداد و استخدام مشاور درباره چگونگی پرداخت دستمزد از او سؤال کنید.
این را هم به خاطر داشته باشید که خدمات مشاور مالیاتی صرفا مختص ثروتمندان نیست. اگر صاحب‌خانه هستید، پس‌انداز بازنشستگی دارید، خانواده‌ای را سرپرستی می‌کنید یا اساسا به هر علت دیگری مجبور به پرداخت مالیات می‌شوید، استفاده از خدمات مشاور مالیاتی مناسب در بلندمدت به‌سودتان خواهد بود و ارزش هزینه‌ای را که برایش می‌کنید خواهد داشت.
مسئولیت‌ها و مهارت‌های مشاور مالیاتی
آشنایی با مسئولیت‌ها (شرح وظایف) و مهارت‌های مشاوران مالیاتی و درک بهتر این موارد مسئله‌ای دیگر است که به‌هنگام انتخاب مشاور مناسب می‌تواند به کمک‌تان بیاید. در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم.
مسئولیت‌های مشاوران مالیاتی
برنامه‌ریزی و کمک به مشتری‌ها برای درک بهتر نیازهای مالی در آینده؛
سامان‌دهی نیازها و فعالیت‌های مشتری به‌منظور به‌حداقل‌رساندن بدهی‌های مالیاتی؛
آماده‌کردن و ارائه اظهارنامه مالیاتی؛
انجام محاسبات تخصصی و پیچیده؛
تنظیم لوایح مالیاتی مختلف؛
تحقیق منظم درخصوص آخرین قوانین و مقررات مالیاتی وضع‌شده و کسب اطلاع از آخرین تغییرات؛
تجزیه‌وتحلیل و بررسی این قوانین طی روندی منظم؛
ملاقات با مشتری‌ها به‌منظور اطلاع‌رسانی به آنها درباره تغییرات قوانین مالیاتی.
مهارت‌های مشاوران مالیاتی
مشاور مالیاتی برای فعالیت ثمربخش به مهارت‌هایی نیاز دارد. در ادامه تعدادی از آنها برمی‌شماریم:
ذهنی تحلیلگر که قادر به درک و تفسیر اطلاعات مختلف باشد (داده‌ها و اطلاعات نوشتاری)؛
توانایی کنارآمدن با چالش‌های جدید (ترجیحا کسی که رویارویی با این چالش‌ها برایش لذت‌بخش هم باشد)؛
توانایی حفظ آرامش خاطر به‌هنگام مذاکره با دیگران؛
کاردانی و ذکاوت در موقعیت‌های بخصوص؛
توانایی در یافتن راه‌حل برای مشکلات مختلف و پیچیده؛
روابط عمومی خوب؛
توانایی در تطبیق‌پذیری؛
توانایی در ارائه حجم قابل‌توجهی از اطلاعات دشوار و تخصصی به‌شکلی مختصر، ساده و همه‌فهم (برای مشتری‌ها)؛
اشتیاق برای کسب اطلاع از آخرین تغییرات و به‌روزرسانی‌ها در حوزه قوانین و مقررات مالیاتی؛
توانایی کارکردن باتوجه‌به ضرب‌الاجل‌های قطعی و مسلم.
مشاور مالیاتی چه تفاوتی با حسابدار دارد؟
بعضی از صاحبان مشاغل، مشاور مالیاتی را معادل همان حسابدار می‌دانند؛ حال‌آنکه تفاوت‌هایی میان آنها وجود دارد. آخرین بحث این مطلب را به ذکر این تفاوت‌ها اختصاص داده‌ایم. مطلع‌شدن از این تفاوت‌ها کمک می‌کند درک بهتری از وظایف و تخصص‌های منحصربه‌فرد مشاوران مالیاتی و اهمیت آنها پیدا کنیم. در ادامه، این تفاوت‌ها را از سه منظر مختلف شرح می‌دهیم.
۱. ارزیابی و استراتژی
وظیفه تدوین یا ارزیابی سوابق مالی شرکت‌ها به‌عهده حسابدار است که به پرداخت به‌موقع مالیات‌ها و افزایش کارایی شرکت کمک می‌کند. تدوین سوابق مالی در شمار وظایف مشاور مالی هم هست، با این تفاوت که او مسئولیت‌هایی هم درخصوص تعیین استراتژی‌های مالی شرکت‌ها دارد. تفاوت دیگر این است که حسابدار در شمار کارکنان داخلی شرکت قرار می‌گیرد؛ حال‌آنکه مشاور مالیاتی باتوجه‌به قراردادی که تنظیم می‌شود، تا مدتی مشخص برای شرکت موردنظر فعالیت می‌کند و از کارکنان داخلی شرکت نخواهد بود. مشاور مالیاتی با اتکا به تخصص و تجربه‌اش می‌تواند احتمال نتیجه‌بخشی استراتژی مالی شرکت را در بلندمدت بررسی کند و روش‌هایی را برای سنجش شانس موفقیت استراتژی به کار گیرد؛ حال‌آنکه چنین فعالیت‌هایی از توان حسابدار خارج است.
۲. دیدگاه‌های متفاوت
مشاور مالیاتی و حسابدار وظایف مشترک متعدد دارند (مثل کسب اطمینان از صحت اظهارنامه‌های مالی که در شمار وظایف هر دو است). انتظاری که از حسابدار شرکت می‌رود این است که سوابق مالی را حسابرسی و صحت آنها را تأیید کند. به همین دلیل، در قبال موفقیت یا عدم موفقیت شرکت، خود را مسئول نمی‌داند. وی وظیفه‌ای به عهده دارد و بر اجرای درست و اصولی این وظیفه تمرکز دارد، نه بیشتر و نه کمتر؛ حال‌آنکه مشاور مالیاتی، هرچند در شمار کارکنان داخلی شرکت قرار نمی‌گیرد، در قبال آن احساس مسئولیت خواهد کرد؛ چون موفقیت سازمان با سودی برای شخص او همراه خواهد بود.
۳. تجربه و تحصیلات
حسابدارها و مشاوران مالیاتی معمولا در همین رشته حسابداری یا حوزه‌های مرتبط مثل مالی یا بازرگانی تحصیل کرده‌اند. حسابدار، به‌‌فراخور وظایفی که در آینده به عهده خواهد داشت، بیشتر بر جزئیات سیستم‌های حسابداری تمرکز می‌کند؛ حال‌آنکه مشاور مالیاتی از دانش خود در حوزه‌های مدیریتی استفاده می‌کند. حسابدارها معمولا دانش و تخصص کافی برای طراحی استراتژی‌های پیچیده مالیاتی را دارند؛ در مقابل، مشاوران در طراحی استراتژی‌های مالیاتی ساده‌تر توانمند هستند، اما در برنامه‌ریزی مالی و سرمایه‌گذاری مهارت‌های بیشتری دارند.